Frontoza Cikletin Özellikleri Nelerdir?
Frontoza cikletler, isimlerini kambur ve hörgüç anlamına Cypho ve balık anlamına gelen Tilapia kelimelerinin birleşiminden almışlardır (Cyphotilapia Frontosa). Tanganyika Gölü cikletlerinden birisidir ve ciklet besleyen akvaristler arasında en sevilen türlerden de birisidir. Hem canlı renkleri, hem de hacimli boyutları ile ilgiyi hemen üzerlerine çekerler ve ilgi görürler. Onlara ismini de veren kafalarındaki hörgüç ne kadar büyürse o kadar “kafa yapmış” olduğu ifade edilir.
Vücutlarında cinslerine göre 5 ile 7 dikey bant bulunur ve renkleri de gri ile mavi arasında farklı tonlarda olabilir. Doğal ortamlarına yakın koşullarda bakıldıklarında 25 yıl yaşayabilen balıklardır.
Frontoza cikletler doğalarında birer gece avcılarıdır ve avlarını çok ışık olmayan ortamlarda geceleri avlarlar, bu yüzden de çok hareketli ya da hızlı olmalarına gerek yoktur ve oldukça sakin balıklardır.
Frontoza Cikletlerin Doğal Ortamı
İlk kez 1906 yılında Afrika’daki Tanganyika Gölü’nde keşfedilmişlerdir. Doğal ortamlarında 10-40 metre derinlikte kayaların oluşturduğu mağaraların içerilerinde yüzerler. Kayıtlarda 60 metre derinlikle rastlandığı ifade edilen Blue Zaïre Frontosa’lar da vardır.
Göl ortamında da koloni halinde gezen sakin balıklar olsalar da avlanmak için karanlık saatleri seçerler ve leş yiyiciler olarak da bilinirler. Yavru frontozoların temel besin kaynakları diplerde yaşayan minik kabuklulardır. Yetişkin frontozolar ise Cyprichromis gibi balıklar ile beslenirler.Göl suyunun sertliği ph 9 civarıdır ve akvaryumda da yüksek ph’lı sular ararlar. Sıcaklık olarak çok oynak olmaması şartıyla 24-27 derece aralığında sabit bir sıcaklıkta yaşayabilirler.
Frontoza Ciklet Akvaryumu Nasıl Olmalıdır?
Frontoza’lar büyük ve yavaş balıklardır, içerisinde bulundukları akvaryumun tüm bölgelerini de aktif olarak kullanırlar. İdeal akvaryum boyutu olarak her bir yetişkin Frontoza için en az 100-150 litre net alan gerekir, 1 erkek-3 dişi gibi bir koloni için ise gerekli toplam akvaryum alanı en az 400 litre civarlarında olmalıdır.
Frontoza’lar uysal balıklardır ancak yetişkin erkeklerin bölge hakimiyeti kavgalarından dolayı birden fazla erkek frontozayı aynı akvaryumda beslemek uygun olmayabilir, tercihen sağlıklı olduğunu bildiğiniz bir erkek frontoza ile 3 ya da 4 dişi frontoza ile beslemek daha sağlıklıdır.
Yararlı bakteri kültürünün oluşturulmasına ek olarak kaliteli bir filtrasyon yapmak da çok önemlidir. Sump kullananlar için yüksek devirli bir kafa motoru, dış filtre kullananlar için de yüksek bir sirkülasyon sayısına ilave olarak gerekli biyolojik ve mekanik filtre katmanları da sağlanmış olmalıdır.
Frontoza Alırken Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?
Piyasada F0 olarak satılmaya çalışılan çoğu frontoza f0 değildir, öncelikle f0 demek direk doğadan yakalanaraj akvaryum ortamına transfer edilmiş balık demektir ancak sanki farklı bir türle çiftleşmemiş safkan balıklara f0 denmekte gibi yanlış bir algı var. F0 balıkları anlayabilmek için ilgili sertifika istenmeli ve bu sertifikaların sahte olmadığından emin olunmalıdır. F1 frontoza seçerken ise ebeveynleri ve büyüdükleri akvaryum mümkünse gözlemlenmeli, örneğin klorlu şebeke suyuna karşı ne kadar dirençli oldukları gibi konularda bilgi alınmalıdır.
Frontoza Türleri Nelerdir?
Frontoza Burundi: En sık beslenen Frontoza türüdür. Soluk mavi bedenlerinin üzerinde 5 dikey siyah bant mevcuttur, 6. bant ise gözü ile alnı arasındaki bölgede bulunmaktadır. Sırt yüzgeci en büyük frontoza türüdür.
Blue Zaire Moba: Yumurta dökmesinin Burundi’den zor ve seyrek (10-30 arası) olması sebebiyle daha nadir, zor bulunur ve pahalı bir frontoza türüdür. F0 moba olarak satılan moba frontozaların da hem F0 (doğadan yakalanarak getirilmiş) olmadıkları hem de moba olmadıkları zaten tecrübeli frontoza severler tarafından bilinen bir durumdur. Zaten doğadan yakalanarak grtirilmiş bir canlının 40 metre derinlikten çıktıktan sonra 1 metre derinliğe uyum sağlaması da beklenemez. Bu gibi şartlardan dolayı en pahalı frontoza türlerinden birisi olarak kalmaları da muhtemeldir.
Blue Zaire Kapampa: Daha canlı mavi renkli bir vücuda sahiptir. Nadir bulunan ve en sık talep gören frontoza türlerinden birisidir.
Kavalla: Vücutlarında beş adet bant vardır ve sırtlarında da sarı bir zar bulunur.
Kigoma: 6 bantlı bir Frontoza türüdür, yanakları koyu mavi ile siyah arasında bir renge sahiptir. Sırtları sarımtıraktır. Dikey bantları beyaz ya da mavi olabilir.
Kipili: Kigoma’ya benzerler ancak beş bantlıdırlar.
Zambia Gibberosa: 6 siyah çizgili bir frontoza türüdür, kendine has bir mavi tonu ile diğer türlerinden farklılık gösterir.
Zaire Gibberosa: Akvaryum koşullarında beslenmesi zor ve zor bulunan bir türdür. Kafalarındaki çıkıntı diğer tür frontozalar kadar büyük olmaz.
Frontoza’lar çok sık çaprazlanan balıklar oldukları için safkanlıklarını da zamanla yitirmektedirler.
Frontoza Bakımı Nasıl Yapılmalıdır?
Makale boyunca bahsedilen bakım şartlarına ek olarak:
- Haftada bir %10-20 su değişimi yapılmalıdır
- Suyun ph oranı ve nitrat-nitrit oranları takip edilmelidir.
- Tank henüz yararlı bakteri kültürü oturmuş bir akvaryum değilse ilave olarak yararlı bakteriler eklenebilir ya da akvaryum kurulduktan sonra boş halde 1 ay yemlenerek bu döngünün zamanla oluşması beklenebilir.
- Tanganyika gölünün doğal şartları dikkate alınarak bol oksijenli bir akvaryum hazırlanmalı, tercihen de dış sump kullanılarak bol su dolaşımı sağlanmalıdır.
- Her 15 litre su için bir çay kaşığı kaya tuzu eklenirse balıklar olası hastalıklara karşı daha dirençli olacaklardır.
- İlaç kullanımı açısından akvaryuma metilen mavisi gibi bir ilaç eklenmemeli, tercihen hasta olan balıklar bir bakım tankına alınarak tedavi süreçleri burada gerçekleştirilmeli, tam olarak iyileştiklerine emin olunduktan sonra ana tanka geri konmalıdırlar.
- Nitrat emilimi açısından şans bambusu ya da pothos sarmaşığı gibi bitkiler beslenmesinde fayda vardır, eğer ana tankta buhar camından dolayı bu imkan yoksa da dış sump olan tanklarda bir gözde bitki beslenebilir.
- Bir akvaryumda birden fazla erkek frontozanın barınması zor olduğu gibi dişiler de yuvaları kaparak zeminde yer kapma savaşına girerler ve akvaryumun hacmine göre bazen 2-3 dişiden fazlası dayak yiyebilir, pvc borular da dişiler için yuva yapımında kullanılabilir.
Frontoza için ideal Ph Oranı Kaçtır?
Tanganyika gölü dünyadaki en büyük ikinci göl olduğu için oldukça stabil ph ve sıcaklık değerlerine sahiptir, frontozaların bağışıklık sistemleri güçlü olsa da düşük ph oranlarında yaşayabilmeleri çok güçtür, sağlıklı frontozolar için 7.5-8.0 ile 8 arasında ph oranlarınızı sabitlemeye çalışmalı ve düzenli olarak kontrol etmelisiniz.
Frontoza için İdeal Akvaryum Büyüklüğü Ne Kadar Olmalıdır?
Uzun vadeli bir frontoza kolonisi yetiştiriciliği için en az 400 litrelik bir akvaryum, yetişkin frontozalar da strese sokmadan rahat rahat gezebilecekleri bir ortam sağlayacaktır. 1 yaştan sonra yaşadıkları ortama alıştıklarında dip seviyelerden ve kayaların aralarından çıkarak orta ve üst seviyelerde de sakin sakin salınarak yüzmeye başlarlar ve çok hoş bir manzara sunarlar. Yavruların büyüyüp ana tanka alınması ile birlikte akvaryumun büyütülmesi de gündeme gelmelidir çünkü frontozalar hızlı büyüyen balıklardır ve farklı kuşaklar da olsalar 1-2 yıl sonra büyümüş frontoza nüfusu artmış olacaktır ve bu da artan kavgaları beraberinde getirir.
Frontoza için ideal Kum Seçimi Tavsiyesi
Görsellik açısından ince beyaz silis kum daha fazla ilgi görüyor olsa da ph değerlerini yükseltme özelliği ile de bilinen mercan kırığı ya da midye kırığı kum, yükksek ph seviyelerini seven frontoza’lar için daha uygun bir seçimdir. Alternatif olarak silis kum içerisine en az %20 mercan kırığı da eklenebilir ya da sump/dış filtreye de eklenecek mercan kırıkları yine suyun dönüşü ile birlikte ph değerlerinin yukarılarda kalmasını sağlayacaktır.
Frontoza için ideal Kaya Seçimi Tavsiyesi
Frontoza cikletler diğer cikletlerden farklı olarak yetişkin olduklarında kayalar yerine dibi olmayan saksıları, pvc boruları ya da küpleri daha çok severler. Çiftleşme faaliyerlerinde de bu saksı ve dipsiz küpleri kullandıkları için akvaryumdaki dişi sayısı kadar saksı ya da küp bulundurmak ve arlarına birer taş/kaya set koymak hem stres seviyelerinin düşük kalmasını sağlar, hem de güzel birer dekorasyon olur.
Frontoza Cinsiyet Ayrımı Nasıl Yapılır?
Cinsiyet ayrımı ancak belirli bir büyüme ve gelişim gösterildikten sonra yapılabilir. Erkekler daha hızlı büyürler ve kafa yapıları daha büyük, renkleri ise daha gösterişlidir. Çiftleşme dönemlerinde agresif tavırlarından da erkek frontoza dişilerden ayırt edilebilir.
Frontoza Hastalıkları ve Tedavileri
Tüm akvaryum balıklarının muzdarip olabilecekleri mantar, beyaz benek gibi hastalıkların dışında frontozalar için hazımsızlık problemlerine dikkat edilmeli ve düzenli/çeşitli yemleme ile diyetleri hiç aksatılmamalıdır.
Bir diğer frontoza hastalığı ise yaz dönemlerinde akvaryum suyunun aşırı ısınması (30 derece üstü) sebebiyle oluşabilecek rahatsızlıklardır. Kış dönemlerinde uygun boyutlu termostatlı bir ısıtıcı ile akvaryum sıcaklığı sabitlenebilse de yazın özellikle güneş alan odalarda beslenen akvaryumlar aşırı sıcağa mağruz kalabilmektedirler. Frontozolar sıcaklık değişimlerine ve nitrat patlaması gibi durumlara karşı oldukça savunmasız balıklar oldukları için akvaryumun kurulduğu yer oldukça önemli olduğu gibi elektrik kesilmesinin çok sık gerçekleştiği yerlerde de yine oksijen miktarı ve sıcaklık dereceleri frontozolar için tehlikeli olmaktadır. Bol oksijen ve her su değişiminde az bir miktar kaya tuzu kullanmak da balıkların bağışıklıklarını güçlendirdiği gibi zararlıları da akvaryumdan uzak tutmuş olacaktır.
Oluşabilecek hastalıklar ya da enfeksiyonlar, frontozalarda karında şişlik, yan dönme ya da ters dönme, sık sık kumlara ya da kayalara sürtünme isteği ya da lekeler ile benekler şeklinde kendini gösterebilir. Diğer hassas cikletlere nazaran frontozolar bağışıklık sistemleri güçlü balıklar olarak nitelendirilebilirler ve etkili bir tedavi yöntemi uygulanırsa frontozolar da bu tedaviye yanıt vereceklerdir.
Frontoza Beslenmesine ilişkin Tavsiyeler
Frontoza’lar oldukça yavaş balıklardır ve yeme alışkanlıkları da oldukça yavaştır. Sıklıkla yunus ciklet ya da sarı prenses gibi Malawi gölü cikletleri ile birlikte aynı akvaryumda besleniyor olsalar da aslında doğaları gereği Malawi cikletleri kadar hızlı değildirler ve tepeden yapılacak yemlemelerde yunuslar ya da sarı prensesler kadar hızlı olmadıkları için az yem yeme problemleri olabilir.
Frontoza Yemleri Nelerdir?
Frontozalar etçi balıklardır, bu yüzden diyetlerinde protein ağırlıklı ancak hazmı kolay hazır pul ve granül yemlerle (Dainichi Cichlid Xl Pro, Dainichi Cichlid Ultima Krill, New Life Spectrum Cichlid Formula, Tropical Discus Gran, Sera Granu Meat ya da Tetra Bits gibi) beslenmeleri gerekir, ilave olarak steril olduğunda emin olunması şartında su piresi, kan kurdu, karides, solucan, salyangoz gibi etlerle ve haftada bir haşlanmış ve ince kıyıllmış ıspanak gibi sebzelerle de karışık bir diyet uygulayarak beslenebilir. Yem çeşitliliği her balıkta olduğu gibi frontozalarda da faydalıdır.
Frontoza Üretimi Nasıl Yapılır?
Frontoza cikletler 2-3 yaş arasında üremeye başlarlar, bu yüzden frontoza sahiplerinin oldukça sabırlı olmaları gerekir. Kayalarla ve saksılarla süslenmiş bir akvaryumda balıklar kendilerini güvende hissettiklerinde üretken olabilirler.
Frontoza cikletler bir defada ortalama 20-80 arasında yumurta bırakabilirler.Anne frontozolar ağızlarında yumurtayı yaklaşık 4-5 hafta süreyle tutarlar ve bu süre boyunca yem yemezler. Ağzında yumurta olan bir frontozanın ağzındaki yumurtaları yemeyeceğinden emin olmak için yemleme zamanlarında yemlere olan ilgisinden tahmin edebilirsiniz. 15 günden sonra yemleri koklamaya başladığını fark ederseniz kusturmanız gerekebilir. Yavruların çıkıp çıkmamış olduklarına göre de bir kuluçka makinesine ihtiyaç duyabilirsiniz.
İlk defa ağzında yumurta tutan bir anne karma akvaryumlarda acemilikle yavruları yutabilir, eğer kusturma konusunda yeterince deneyimli değilseniz anneyi ağzında yumurtalar ile ayrı bir akvaryuma almanız ve anne kendini güvende hissettiğinde yumurtaları bırakmasını beklemeniz doğru bir seçim olabilir, aksi takdirde aşırı strese sokarak anneyi bir daha üreme konusunda isteksizleştirebilirsiniz. Anneyi alacağınız tankı hazırlarken de ana akvaryumdaki suyu kullandığınızdan ve sıcaklık ile ph değerlerinin aynı olduğuna emin olunuz. Yavruları artemia, ince su piresi ya da biraz büyüdükten sonra toz yemle besleyebilirsiniz. Ağzından yumurtaları bırakan anneyi de uzun süre açlıktan çıktıktan sonra hemen beslemeyi ihmal unutmamalısınız.
Frontoza ve Bitkiler
Bitkilerin amonyak ve nitrit-nitrat seviyeleri açısından çok önemli oldukları malum. Küçük boy frontozalar bitkiler ile birlikte oldukça masum ve zararsız görünseler de büyüdükten sonra kumları kazarken bir hamlede bitkileri kökünden söküp atabilirler. Ancak kayaların altına sabitlenecek anubias türü geniş yapraklı bitkiler ya da amazon gibi hacimli bitkiler bir süre akvaryumda tutulabilir. Sump içerisinde ise yosun topu (moss balls), su mercimeği (Lemnoideae - duckweed), Ceratopteris Thalictroides, Anacharis Elodea, Frogbit, su marulu (Water Lettuce) gibi nitrat azaltıcı bitkiler kullanılabilir.
Frontoza ile Beslenebilecek Balıklar
En doğru frontoza besleme yöntemi, frontoza ile başka türden balıkları ya da cikletleri aynı tankta beslememektir, ister diğer Tanganyika isterse de Malawi gölü cikletleri olsun frontozalar kendi özgün yapıları olan sakin hayvanlardır, kolay strese girerler ve farklı türlerin kavgaları arasında yıpranabildikleri gibi kendilerinden küçük canlı doğuran balıkları da yiyebileceklerini fark ettikleri an affetmeden yerler. Bu yüzden çöpçü gibi balıkları da frontozalarla birlikte beslemek tehlikelidir. Vatoz cinsi balıklarda ise (illa aynı akvaryumda beslemek isteniyorsa) cüce vatozlardan çok kendisini koruyabilecek büyüyebilen iri vatoz balıkları tercih edilmelidir.
Bir diğer bakış açısı ise frontozaların çok ürkek cikletler olmasından dolayı frontoza bakıcılarını bıktıracak kadar korkak olmaları ve sürekli kaya ya da saksıların içerilerine saklanmamaları için yavru oldukları dönemden itibaren beraber büyüdükleri Malawi cikletleri ile iyi geçindikleri şeklindedir. Bu bakış açısına göre eğer yeterince büyük bir akvaryumunuz varsa Malawi cikletleri ile birlikte büyüyen frontozaların daha aktif oldukları gözlemlenebilir. Benzer şekilde Ahli, Leleupi, Calvus, Furcifer Kigoma ya da Kadango cikletler de üreme dönemi öncesinde uyumlu sayılabilecek cikletlerdir. Ancak tüm türleri birlikte üreterek beslemek isterseniz de hem etçil/otçul beslenme programlarına dikkat etmelii hem de her türe kendi saklanma alanlarını bulabilecekleri bir ortam sağlamalısınız.
Sıklıkla sorulduğu üzere Tropheus Duboisi ile birlikte beslenmeleri uygun değildir çünkü öncelikle beslenme şekilleri oldukça farklıdır, Tropheus’lar otçul beslenen cikletler iken Frontoza’lar ise etçil balıklardır ve ortak bir beslenme diyeti hazırlamak çok zordur. Eğer Tropheus beslemek isteniyorsa Demasoni, Magunga ya da Chewere gibi daha yakın türler ile birlikte beslenmelidirler.
Discus gibi düşük ph oranlarını seven türleri ise frontozalarla birlikte beslemekten kaçınmak gerekir. Çöpçü gibi uysal balıklar da küçük boyutlarından dolayı frontozalara yem olmaktan kurtulamamaktadırlar.
Künye
Latince Adı: Cyphotilapia Frontosa
Zorluk seviyesi: Orta
Göl: Tanganyika Gölü
Yaşama süresi: 25 yıl
İdeal Ph Oranı: 8.0 – 8.5
Nitrat Seviyesi: 20 ppm’in altı
Nitrit ve Amonyak Seviyesi: 0ppm
GH: 300+ ppm
KH: 240 ppm
İdeal Akvaryum Sıcaklığı: 26-27 C (Sabit olması en önemli faktör)
Gerekli Akvaryum Büyüklüğü: 1E 3D için en az 400 litre.
Gezinme Bölgeleri: Orta kısımlar yoğunlukta olsa da tüm bölgeler
Yapıları: Orta derecede agresif
Maksimum Büyüklük: Akvaryum şartlarında dişiler yaklaşık 20 cm, erkekler ise 25 cm boyutlarına gelebilir, doğal ortamlarında ise dişilerin 25, erkeklerin ise 30 cm boyutlarına ulaşabildiği gözlenmiştir
Işık ihtiyaçları: Geceleri karanlık ortamları daha çok severler, diğer zamanlarda da sürekli ışık altında olmak strese sokacağı için az/orta derece ışıklandırmak yeterlidir.