Mülakat Nedir?
Kişilerin bir işyerinde çalışmak amacıyla başvurusunu takiben, işverenin işi talep eden kişiyi tanımak ve yeterliliğini ölçmek amacıyla yaptığı görüşmelere mülakat adı verilmektedir. Mülakatlar bire bir ya da grup mülakatı şeklinde yapılabilir. Bu yazıda da amacım, durumu her iki taraf açısından da değerlendirerek, hem mülakata girecek kişilere bir tavsiyeler kılavuzu hazırlamak, hem de işverenlerin daha etkili sonuçlar üreten mülakatlar hazırlamasına yardımcı olabilmektir.
Öncelikle mülakatın amacını kavramakla başlamak, süreci daha iyi kavrayabilmemiz açısından faydalı olacaktır. İşvereni ve işe başvuran kişileri birer taraf olarak değerlendirirsek, her iki tarafın da karşı tarafın beklentilerini bilmesi, aradaki iletişim kopukluğunu kaldırarak çok daha verimli sonuçlara yol açacaktır kanaatindeyim.
Mülakatın Amacı Nedir?
İşveren açısından mülakatın amacı, başvurular içerisinden en faydalı çalışanı bulmak olmalıdır ancak burada fayda kelimesinin içeriğinin de anlaşılması gerekmektedir. Bu sebeple işveren, daha iş ilanını vermeden önce ihtiyacını çok iyi analiz etmelidir. Bu ihtiyaçlara aşağıdaki örnekler verilebilir:
- Arge departmanımda çalışan sorumlıu aynı zamanda reklam ile de uğraştığı için, asıl uğraşı olan araştırma/geliştirme işlerine yeterli birim zamanı ayıtamamakta, bu sebeple reklam departmanı kurarak arge departmanı ile iletişim içerisinde olabilecek, uyum içerisinde çalışabilecek ve sunum yeteneği güçlü bir çalışana ihtiyacım var.
- Yüksek konsantrasyon gerektiren bir mesleğin ticari faaliyetini yürüten bir firmam var ve çalışanlarım, daha verimli çalışabilmek için dikkatleri dağılmadan çalışmaya ihtiyaç duyuyorlar. Eğer işveren olarak çalışanlarımın zaman kaybetmesine yol açan unsurları giderirsem, daha verimli çalışabilirler. Bu sebeple ofise çay/kahve hazırlaması ve temizlemesi için bir görevli tutarsam, çalışanlarım masalarından kalkmaya ihtiyaç duymadan daha verimli çalışabilirler.
- İşverenim ancak idari yeteneklerimin sınırlı olduğunun farkındayım. Benimle diğer çalışanlar arasında motivasyon ve kontrol işlemlerini gerçekleştirebilecek bir idareci (CEO) alırsam, kurumumun başarısı artar.
İşveren açısından ihtiyacın net olarak belirlenmesinden sonra, ihtiyaca yönelik kriterlerin belirlenmesi gerekmektedir. Bu kriterlerin teknik kısımları, meslekten mesleğe değiştiği için, ben her çalışanda standart olarak bulunması gereken diğer unsurlardan bahsetmek istiyorum. Bu detaylar, ister çaydan sorumlu olsun ister muhasebeden, her çalışan için muhakkak aramanız gereken kriterler olmalı.
Bir Çalışanda Standart Olarak Aranması Gereken Kriterler
- İletişim becerisi güçlü çalışanların ekibe katılması, hem kurum içi personel arasında daha kaliteli bir armoni yakalamanızı sağlayacaktır, hem de gerektiğinde dışarıda (iş toplantılarında, kendi arkadaşlarına vb.) kurumunuzu daha iyi temsil edebilecektir.
- İşe alacağınız kişinin, asıl amacının finansal getiri sağlamak olduğunu sakın gözardı etmeyin. Geçmişte başarı sağlamış insan kaynakları yönetimleri de para ve huzur ikilisinin katsayıları arttıkça, başarıya ulaştıklarını vurgulamışlardır. Bu sebeple, bir yüksek maaşlı ve iyi motive edilmiş çalışanın, iki düşük maaşlı personelden daha fazla fayda sağlayabileceğini aklınızda bulundurun.
- Art niyetli insanların varlığı, tüm kurumlar için yıkıcı sonuçlara yol açabilir. Bu sebeple kağıt kalemi bir kenara koyarak mülakata alacağınız insanları gerekirse tecrübelerinizle ve altıncı hissinizle iyi gözlemlemeye çalışın. Referansları ile iletişim kurarak geçmiş kariyerini dikkatli inceleyin. Daha önce çalıştığı kurumlarda uzun süreli çalışıp çalışmadıkları da yol gösterici olabilir.
- Neşeli bir çalışma ortamı kurmaktan çekinmeyin. Güleryüzlü yeni çalışanlar, mevcut çalışanlarınız açısından da iyi sonuçlar doğuracaktır.
Mülakat Cevapları
Yazının buraya kadarını okuyan ve işveren olmayan okuyucular sanmasınlar ki bütün ipler işverenin elinde. Unutmayınız ki, herhangi bir kurum, tüm departmanları aynı anda başarı gösteremediği sürece mevcudiyetini sürdüremez. Dolayısıyla aslında bütüm ipler sizin elinizde. Başarılı bir çalışan olursanız hem kurumunuza sağladığınız fayda artarak bu size kariyer olarak geri dönecektir, hem de sektörde aranan kişi konumuna gelirsiniz.
Mülakatın karşılıklı bir tanışma ve değerlendirme süreci olduğunu hatırlatarak, aslında sizin de bir işverende ve kurumda aramanız gereken kriterler olduğunu bilmenizi isterim. Mülakatta sizin de soru sorma hakkınız olacaktır ve alacağınız yanıtları titizlikle değerlendirmelisiniz.
Bir Kurumda Standart Olarak Aranması Gereken Kriterler
- Bir çalışan, öncelikle işe gireceği kurumun kurumsallığından ve karar alma mekanizmasının demokratik olarak işler vaziyette olmasından emin olmalıdır. Küçük ölçekli ve tek başlı yönetime sahip kurumlar, uzun vadede huzurunuzun kaçmasına sebep olabilir.
- Kurumun size sunduğu kariyer planını iyi inceleyin. Eğer mevcut bir kariyer planlaması yoksa diğer opsiyonları gözden geçirin.
Mülakat Tavsiyeleri
- Mülakata gitmeden önce, firma hakkında detaylı bir araştırma yapın. Faaliyet alanlarını, üretim yöntemlerini ve departman yapılarını kavrayarak mülakata girmeniz, size kocaman bir artı sağlayacaktır.
- Sade ve şık giyinmeye çalışın. Hafif ve güzel bir parfüm de sıkabilirsiniz.
- Görüşme yerine dakika kadar erken gidin. Böylece sizden önce gerçekleşen mülakatlar hakkında fikir sahibi olabilir ve ek olarak iyi bir intiba bırakabilirsiniz.
- Olabildiğince sakin ve güleryüzlü olmaya çalışın, ama her duyduğuna peki ya da haklısınız diyen ir çalışanı hiçbir kurum istemez. Güleryüzlü olmak ile düşündüğünü ifade etmemek bambaşka şeylerdir.
- Kendinizi en iyi şekilde ifade etmeye çalışın. Mülakata gitmeden önce “ben bu kuruma ne katabilirim” araştırmasını iyi yapın ve mülakatta da onlara birşey katabileceğinizi hissettirin.
- Bilmiyorum demekten çekinmeyin. Bilgi sahibi olmadığınız konular hakkında laf kalabalığı ile konuyu saptırmaya çalışmak faydanıza değil zararınıza olacaktır.
- Üst kısımda kalan işveren ihtiyaçlarını da anlamaya çalışın, bu size empati yeteneği katacaktır.
Mülakat Videoları
Mülakata katılmada önce, youtube benzeri video sitelerinden Türkçe ya da yabancı mülakatları izlemeniz, hem mülakat korkunuzu yenmenize yardımcı olacak, hem de mülakatta karşınıza çıkabilecekler hakkında size bir ön bilgi verecektir. Bu sebeple, mümkünse başvurduğunuz kurum hakkında, yoksa da benzer sektörde faaliyet gösteren kurumların mülakat videolarını araştırarak izleyebilirsiniz.
İş Mülakat Soruları
İyi planlanmış bir mülakatta, işverenin asıl amacı, firmasına çalışkan, uyumlu ve huzursuzluk getirmeyecek çalışanlar katmaktır. Bu sebeple geçmiş kariyeriniz, eğitiminiz ya da kişiliğiniz hakkında muhtelif sorular ile karşılıklı iletişim salanacaktır. Çoğu kurum tarafından uygulanan mülakat sistemlerinde aşağıdaki sorular ölçme ve değerlendirme amacıyla sıklıkla kullanılmaktadır:
Sözlü Mülakat (Mülakat Soruları/Mülakat Örneği)
- Bu işi neden istiyorsunuz?
- Sizi neden firmamıza almalıyız?
- Bize ne katabilirsiniz?
- Kendinizde zayıf bulduğunuz yönleriniz nelerdir?
- Neden bizimle çalışmak istiyorsunuz?
- Kariyer hedefleriniz nelerdir?
- Diğer adaylardan farkınız nedir?
- Önceki işinizden neden ayrılma istiyorsunuz?
- Kendinizi en yakın arkadaşınızın gözünden anlatabilir misiniz?
- İyi bir işvereni nasıl tanımlarsınız?
- Bu mesleği neden seçtiniz?
Mülakat Sınavı
Sıklıkla karşılaştığım bir yanlış anlaşılmanın önüne geçmek adına bu başlığı açma gereği duydum. Öncelikl mülakatın bir sınav değil, uzlaşma toplantısı olduğunun bilinmesini isterim. Sınav, başarılı sonuç alınması halinde geçilen bir ölçüm tekniğidir ancak mülakat, iki tarafın birbirini tanımaya çalışarak karşılıklı uzlaşmaya çalışması olarak düşünülmelidir.
İşverenin, teknik bilgi ölçümü yapmak amacıyla kişileri kağıt üzerinde tabi tutabilir, ancak bu testin mülakat olarak adlandırılması doğru olmayacaktır.
Mülakat Sonuçları
Her ne kadar kamu kurumları ya da bazı kurumsal firmalar tarafından açılan pozisyonlara ilişkin mülakat sonuçları online olarak açıklanıyor olsa da, sizlere açıkça söylemeliyim ki, başarısızlıkla sonuçlanan mülakat sonuçları sıklıkla paylaşılmazlar. Başka bir deyişle eğer başvuru yaptığınız bir iş ile ilgili size belli bir süre herhangi bir dönüş yapılmadıysa, bunu başvurunuzun kabul edilmemiş olması şeklinde yorumlayabilirsiniz. Sadece ülkemizde değil, tüm dünyada benzer şekilde yapılan ve iş talep edicileri tarafından belirsizliğe bağlı olarak yıpratıcı olabilecek bu uygulama, kurumların “sizi istemiyoruz” diyememesinden kaynaklanmaktadır. Bu sebeple ilgilendiğiniz sektör ve pozisyon için kendinize peşine n B ve C gibi şıklar da yaratarak, işsizlik depresyonuna girmemek adına ivedi olarak diğer opsiyonları değerlendirmeniz faydalı olacaktır.
İngilizce Mülakat
Yabancı yatırımcıların büyük sermayeler ile çoğu sektörde büyük oyuncu konumuna gelmeleri sonucu, İngilizce hemen her branş için vazgeçilmez bir ihtiyaca dönüşmüştür. Yurtdışı bağlantılı firmalar da dünya üzerinde dağılmış farklı bölgeler arasında toplantı, eğitim ya da haberleşme ağlarının daha etkin organizasyonu ya da ortak iletişim dili kullanılması amacıyla iş talep edicilerinin İngilizce dilini çok iyi biliyor olmalarını sıklıkla şart koşmaktadırlar. Milli hastalığımız olan “biliyorum ama konuşamıyorum” sendromu işte bu noktada baş göstermektedir.
Yapılacak yazışma ve toplantılarda yeterli anlaşılabilirlik düzeyinde İngilizce’yi kullanıp kullanamadığınız, bazen yazılı sınavlarla, bazen de İngilizce sözlü mülakatlarla tespit edilmektedir. Bu sebeple, sektörünüz ile bağlantılı olarak İngilizce ihtiyaç düzeyinizi belirleyerek yeterli düzeye getirmeye çaışmanız, kariyeriniz için çok önemlidir.
Mülakat Teknikleri
Davranış belirleyici mülakatlar, panel mülakatları ya da grup mülakatı gibi teknikler yardımıyla, işverenler kurumları için en uygun iş talebini seçmeye çalışırlar.
Grup Mülakatı
Katılımcıların aynı ortama alınarak, adaptasyon, liderlik vasfı, uyumluluk, etki, esneklik, yenilikçilik, motivasyon, karar alma yeteneği, kriz yönetimi, stres yönetimi, ikna edebilme yeteneğirisk ama, süreç belirleme, duyarlılık, stratejik düşünebilme, krarlılık, sunum becerileri gibi yetilerin başvurular arasında kıyaslama yoluyla ölçüme tabi tutulduğu mülakat türüdür.
Yüksek Lisans Mülakatı
Lisansüstü eğitim veren üniversite bölümleri ya da enstitüleri tarafından uygulanan mülakatlardır. Kimi yüksek lisans mülaatları sözlü olarak gerçekleştirilirken, kimi mülakatlar da bilim sınavı olarak gerçekleştirilmektedir.
Geçmiş eğitiminiz, neden lisansüstü eğitim almak istediğiniz ve kariyer hedefleriniz gibi konular üzerinden yapılan bu mülakatlar için başvuruln bölüm/bilim hakkında detaylı bilgi sahibi olunması yerinde olacaktır.
Polislik Mülakatı Nasıl Yapılır? (PMYO/POMEM Mülakatı)
Polislik mülakatı bir grup aşamadan oluşmaktadır.
Katılımcılar öncelikle fiziki yapıları hakkında bilgi sahibi olunabilmesi amacıyla fizik mülakatı adı verilen bir teste tabi tutulurlar.
Daha sonra ise bir grup polis tarafından katılımcılar sözlü mülaata tabi tutulurlar. Bu mülakatta tarih, genel kültür, mantık gibi konu başlıkları altında katılımcılara sorular yöneltilir.
Polis Mülakat Soruları
Soruların genel yapıları aşğıdaki gibidir:
- Atatürk’ün ilkeleri
- Polislik mesleği hakkındaki düşünceler
- Güncel konular hakkında sorular
- Genel kültür ölçümü amacıyla bazı kavramlar hakkında sorular sorulabilir.
Ziraat Mülakat Soruları
Ziraat Bankası’na yapılan başvuruların değerlendirilmesi amacıyla kullanılan bazı sorular aşağıdaki gibidir:
- Hangi bakanlıkta hangi bakanın görev aldığı
- Ziraat Bankası yönetim kadrosuna ilişkin sorular
- Türkiye ekonomik rakamlarına ilişkin sorular
- Bankacılık sektörüne ilişkin tanımsal sorular
Askeri Mülakat
Askeri lise mülakatları da, hakkında kısaca bahsedilmesi gereken bir diğer mülakat uygulaması.
Askeri lise mülakatları, sağlık kontrolü, spor mülakatları ve en son sözlü mülakat aşamalarından oluşmaktadır.
Sözlü mülakatta ise adaya yöneltilen soru yapıları genellikl aşağıdaki gibi olmaktadır:
- Adaydan kendisini ve ailesini tanıtması ve bilgi vermesi istenir
- Kişiden neden askerlik mesleğini seçmek istediğine ilişkin kapsamlı bir açıklama istenir
- Türkiye Cumhuriyeti tarihine ilişkin önemli tarihler ve olaylar hakkında sorular sorulur.