Aktüerya Nedir?
Aktüerya ve Aktüerya Bilimleri, Türkiye’de son 10 yıldır popüler hale gelen fakat yurtdışındaki geçerliliği çok daha eskilere dayanan bir meslek. Aktüerya mesleğinin kapsamını ve Aktüerya Bilimleri Bölümü’nü yetkili kişilerden öğrenmek amacıyla bu yazıda, Hacettepe Üniversitesi Aktüerya Bilimleri Bölümü araştırma görevlilerinden Ezgi NEVRUZ ve Güven ŞİMŞEK tarafından edindiğim bilgileri paylaşacağım.
Aktüerya Bilimleri
Aktüerlik ve Aktüerya Bilimleri Bölümü mezunu olmak tamamen farklı kavramlar olsa da; internette bu konu hakkında yeterli kaynak bulunmaması ya da konu hakkında bilgi sahibi olmayan kişiler tarafından bilinçsiz yazılar yazılmış olmasından dolayı, Aktüerya Bilimleri Bölümü mezunları aktüer olarak ifade edilmektedir, ancak bu tamamen yanlış bir bilgidir. Aktüerlik yetkisi, T.C. Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı tarafından düzenlenen bir dizi sınavın ardından verilmekte olup; aktüer olabilmek için Aktüerya Bölümü mezunu olmak da gerekmemektedir.
Aktüer Kimdir?
Aktüerlerin mesleki uzmanlıkları finansal risklerdir (maddi zarara yol açabilecek her şey). Finansal riski ise, gerçekleşip gerçekleşmeyeceği ya da gerçekleşme sıklığı belli olmayan; gerçekleştiğinde ise finansal götürüye yol açacak rassal olaylar olarak açıklayabiliriz. Aktüerlerin görevi ise, istatistiksel ve aktüeryal bilgiler ile finansal riske yol açabilecek olayları değerlendirmek, çözüm önermek ve finansal belirsizliklere ilişkin geleceğe yönelik projeksiyonlar yaparak stratejik kararlar almak olarak açıklanabilir.
Aktüerler; istatistik, matematik ve aktüeryal bilgileri üst düzeyde olan; İngilizce’ye hakim ve bilgisayar programlama konusunda da iyi donanımlı profesyonellerdir. Ancak aktüer olmak, tüm bu teknik uzmanlıkların ötesinde, farklı bir düşünme yapısı kazanabilmektir. Olayları bir aktüer gözünden görmek, finansal sonuçlarını aktüer bakış açısıyla yorumlayabilmektir.
Hacettepe Üniversitesi Aktüerya Bilimleri Bölümü
1998 yılında Hacettepe Üniversitesi bünyesinde kurulan Hacettepe Üniversitesi Aktüerya Bilimleri Bölümü, Fen Fakültesi bünyesinde eğitim vermekte olup; fakülte bünyesinde kurulmuş Türkiye’deki aktüerya eğitimi veren ilk bölümdür.
Lisans eğitimi vermeye 2002 yılında başlayan Hacettepe Üniversitesi Aktüerya Bilimleri Bölümü, bugüne dek 250’yi aşkın öğrenciyi mezun ederek sektöre kazandırmıştır.
Hacettepe Üniversitesi Aktüerya Bilimleri Bölümü; yürütmekte olduğu lisans, yüksek lisans ve doktora eğitim programları ile ülkemize, kaliteli bir eğitim almış aktüerya mezunları ve aktüerler yetiştirmeye devam etmektedir.
Nasıl Aktüer Olunur?
Aktüerlik ve Aktüerya Bilimleri eğitim veren bir bölümden mezun olunarak Aktüerya mezunu olma kavramları birbirinden tamamen bağımsızdır. Aktüerya eğitimi alarak mezun olmak, aktüerlik sıfatını beraberinde getirmemektedir. Aktüerlik sınavlarına, herhangi bir eğitimi alan üniversite öğrencileri ya da üniversite mezunları katılabilmektedir. Dolayısıyla aktüer olmak için Aktüerya Bilimleri bölümü öğrencisi ya da mezunu olma şartı aranmamaktadır. Ancak lisans ya da yüksek lisans düzeyinde aktüerya eğitimi almamış bireylerin, aktüerlik sınavlarında başarılı olabilmesi pek mümkün değildir. Üç basamak halinde düzenlenmekte olan aktüerlik sınavlarının kapsamları aşağıdaki gibidir.
Aktüerlik Sınavları
Aktüerlik sınavarı, üç basamak halinde uygulanmakta olup; her basamak sınavının duyurusu T.C. Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı tarafından yapılmaktadır.
Aktüer olunabilmesi için, kişinin bu üç basamaklı sınavları tamamlamasına ek olarak; 3 yıl da mesleki çalışma yapmış olması şartı aranır.
Birinci basamağı başarıyla tamamlayan kişilere stajyer aktüer, ikinci basamağı başarıyla tamamlayan kişilere yardımcı aktüer, üçüncü ve son basamağı tamamlamasına ek olarak üç yıl da mesleği ile ilgili bir kurumda çalışması şartını yerine getiren kişilere de aktüer ünvanı verilir.
Aktüerlik Sınavları Kapsamı
Üç seviye halinde düzenlenmekte olan ve toplam 13 sınavdan oluşan aktüerlik sınavlarının, her bir seviye için içerdiği kapsamlar aşağıda belirtilmiştir.
Birinci Seviye Aktüerlik Sınavları
- Finansal Matematik
- İstatistik ve Olasılık
- Matematik
- Temel Sigortacılık ve Ekonomi
ikinci Seviye Aktüerlik Sınavları
- Muhasebe ve Finansal Raporlama
- Sigorta Matematiği(Hayat ve Hayatdışı)
- Risk Analizi ve Aktüeryal Modelleme
- Finans Teorisi ve Uygulamaları
Üçüncü Seviye Aktüerlik Sınavları
- Hayat Sigortaları
- Finans Yatırım ve Risk Yönetimi
- Emeklilik Sistemleri
- Sağlık Sigortaları
- Hayat-Dışı Sigortalar
Aktüerlik Sınavlarına Kimler Katılabilir?
Herhangi bir yanlış anlaşılmaya yol açamaması açısından, bu önemli konuyu yeni bir başlık altında yeniden vurgulamak istedim. Aktüerlik sınavlarına katılabilmek için herhangi bir bölümde öğrenci olmak ya da üniversite mezunu olmak yeterlidir. Aktüerlik sınavlarına katılabilmek için, Aktüerya eğitimi veren bir eğitim kurumunun öğrencisi ya da mezunu olma şartı aranmamaktadır.
Stajyer Aktüer Kime Denir?
Birinci seviye aktüerlik sınavlarını başarıyla tamamlayan bireylere stajyer aktüer ünvanı verilmektedir.
Yardımcı Aktüer Kime Denir?
İkinci seviye aktüerlik sınavlarını başarıyla tamamlayan bireylere yardımcı aktüer ünvanı verilmektedir.
Aktüerya Kontenjanı
2002 yılında 40 öğrenci ile eğitime başlayan Hacettepe Üniversitesi Aktüerya Bilimleri Bölümü’nün kontenjanı, geçmiş 10 yıl içerisindeki kontenjan artışları ile birlikte 2012 yılında 75 öğrenciye ulaşmıştır.
Aktüerya Puanları
Yıllar itibariyle aktüerya puanlarını, aşağıdaki tablodan inceleyebilirsiniz.
Aktüerya Yüksek Lisansı
Aktüerya Bilimleri Bölümü yüksek lisans programında, lisans eğitiminde verilen derslerin devamı niteliğinde olan; genellikle stokastik yaklaşım konusunda uzmanlık sağlayan derslere yer verilmektedir. Ayrıca aktüerlik sınavlarının 3. Seviye sınavlarında başarılı olunabilmesi için yüksek lisans eğitimi almanın büyük faydası olacaktır.
Türkiye’de Aktüerya
2000’li yılların başında eğitim programları açılan aktüerya lisans ve lisansüstü eğitimleri, günümüzde oldukça popülerler. İlk yıllarda adı geçtiğinde çoğu sektör çalışanı tarafından bile hakkında bilgi sahibi olunmayan aktüerya, bugün sektör dışından insanlar tarafından bile olsa biliniyor. Bunun da ötesinde, özellikle sigorta sektöründe artık aktüerya mezunları ve aktüerler, aranan profesyoneller haline gelmiş durumda.
Aktüerler Nerelerde Çalışır?
Aktüerler, finansal risklerin bulunduğu hemen her yerde çalışabilirler. Ancak aktüerlere, özellikle sigorta branşlarında uzmanlaştıklarından, sigorta ve finans sektörlerinde ağırlıkla ihtiyaç duyulmaktadır.
Aktüer Olunmadığı Takdirde İş Olanakları
Aktüerler, çalışmakta oldukları kurumların finansal kararlarında imza yetkisine sahip uzmanlardır ancak aktüerlik ünvanı alınmadan da aktüerya mezunları, finansal sektörlerde çalışabilirler.
Aktüerya Bölümleri
Türkiye’de aktüerya eğitimi veren bölümler, Hacettepe Üniversitesi, Marmara Üniversitesi ve Yaşar Üniversitesi aktüerya programlarıdır.
Aktüerya İş Olanakları
Günümüzde aktüerlere; hem kamu sektöründe, hem de özel sektörde ihtiyaç duyulmaktadır.
Kamu kurumlarından hazine bakanlığı, sosyal güvenlik kurumu, işkur gibi kurumlar, açtıkları kadrolarda aktüerlere de yer vermektedirler.
Özel sektörde de aktüerya mezunları; sigorta şirketlerinde, bankalarda ya da denetleme firmalarında iş bulabilmektedirler.
Aktüeryal Değerlendirme Nedir?
Hazine Bakanlığı tarafından tüm vakıflardan her yıl bir aktüerin imzası ile birlikte, vakfın yeterliliklerini karşılayabilir düzeyde olup olmadığını ve gelecek yıllarda da bu yeterliliğini koruyup koruyamayacağına ilişkin talep ettiği hesaplamalara aktüeryal değerlendirme adı verilmektedir.
Aktüerler, destekten yoksun kalma tazminatı çerçevesinde mahkemelere sundukları bilirkişi hesaplamalarına ek olarak aktüeryal değerlendirmeler yaparak da gelir elde edebilirler.
Hacettepe Üniversitesi Hakkında
1967 yılında kurulan Hacettepe Üniversitesi; Sıhhiye, Beytepe, Beşevler, Polatlı ve Sincan olmak üzere beş farklı kampüste eğitim vermekte olup; bünyesinde 14 fakülte, 14 enstitü, 2 yüksekokul, 1 konservatuar, 6 meslek yüksekokulu ile 45 araştırma ve uygulama merkezi bulundurmaktadır.
2013 yılı itibariyle 36.000’i aşkın öğrencisi olan Hacettepe Üniversitesi, yaklaşık 3.500 seçilmiş akademik personel ile eğitimlerini sürdürmektedir.
Türkiye’nin önde gelen üniversitelerinden biri olarak Hacettepe Üniversitesi’nin misyonu; bilim, teknoloji ve sanat alanlarında mesleğinin öncüsü, Hacettepe’li ruhunu koruyan ve toplumsal değerlere önem veren bireyler yetiştirmektir.