Yunus Cikletin Özellikleri
Yunus cikletler, ülkemizde de en sık olarak beslenen ve hobiciler tarafından talep gören cikletlerden birisidir. Hareketli yapıları ve kolay üretilebilir olmaları neticesinde hem karma malawi ciklet akvaryumlarında, hem de yunus cikletler için özel olarak dizayn edilmiş tanklara görsel bir zarafet katarlar. Fosforlu gibi görünen parlak mavi renkeri ve kendilerine has bir vücut yapıları vardır.
Erkek olanlarında daha belirgin olan kafa çıkıntıları nedeniyle yunuslara benzetilmektedirler ve bu yüzden de yunus ciklet olarak adlandırılmışlardır.
Karanlıktan aydınlığa geçişte ürkebilirler. Korktuklarında renkleri açık maviye yaklaşır ve vücutlarındaki benek belirgin bir ben gibi ortaya çıkar.
Hacmen küçük akvaryum şartlarında daha stresli olurlar ve stresli olduklarında hem çiftleşmeye karşı daha soğuk olurlar, hem de renklerinin güzelliklerini pek göstermezler. Kalabalık olmayan daha büyük akvaryumlarda ise yem yeme konusunda istekli balıklar arasındadırlar ve özellikle de erkek yunus cikletler çok hareketli olurlar. Ek olarak kur yapma dönemlerinde dişi yunus cikletkerin yanında titreme hareketleri yaparlar ve renkleri de koyu mavi ile lacivert arasında bir ton alır.
Yem seçimi konusunda pek nazlı balıklar değillerdir. Yem çeşitliliğinin artması, renklerinin de belirgin ve kontrastlı olmasını sağlar. Ek olarak sindirim sistemlerinde oluşacak hastalıkların da önüne geçilmiş olur.
Düzenli dip temizliği ve su değişimleri, diğer tanganyika ve malawi cikletlerinde olduğu gibi yunus cikletlerde de aksatılmaması gereken bir rutindir.
Yunus cikletler büyük akvaryum balıklarına örnek olarak gösterilebilirler. Erkek yunus cikletler daha da fazla büyüyerek 25 cm boyutunu da geçebilirler. Yaşam süresi olarak da 10 yılı aşkın süre ile akvaryum ortamında yetiştitilmiş yunus cikletlerin varlığı bolca gözlemlenmiştir.
Yunus cikletler orta seviyede zorluğa sahip balıklar olarak ifade edilebilirler. Bu sebeple amatör akvaristler tarafından beslenmeleri uygun değildir. Uygun akvaryum şartları olarak yunus başına ortalama 100 litre gibi bir fiziksel alana gereksinim duydukları için zaten en büyük problemleri, büyük akvaryum gereksinimleridir. Bunun dışında sabit sıcaklık değerleri ve düzenli kontroller neticesinde belirli bir aralıkta tutulması gereken ph oranları gibi unsurlar ile orta düzeyde ve üzeri deneyime sahip akvaristler tarafından tercih edilmelidirler. Bunun yanı sıra yeterli büyüklüğe sahip olmayan akvaryumlarda, yunus cikletlerin en karakteristik özelliklerinden birisi olan kafa yapıları da yeterince gelişememektedir. Yunus ciklet neden kafa yapmıyor diye sıklıkla yapılan tartışmaların bir çoğunun sebebi de yetersiz akvaryum büyüklüğüdür.
Akvaryum tasarımı açısından da dip bölgesi yumuşak kumdan oluşan ve sivri ya da köşeli kesici bölgeleri bulunmayan taş ile kayalar dekorasyon açısından uygundurlar. Yunus cikletler kumu kazmayı çok seven balıklar oldukları için seçilecek zemin kumlarının iriliğinin de fazla olmaması gerekir.
Yunus Cikletin Doğal Ortamı
Afrika’da Tanzanya ile Zambiya’nın ortasında kalan Malavi Cumhuriyeti içerisindeki Malawi gölünün tüm bölgelerinde yaşarlar. Doğal ortamlarında da oldukça hareketli balıklardır ve sürüler halinde gezinmeyi severler.
Yunus ciklet, ilk kez Boulanger tarafından 1902 yılında keşfedilmiştir. Yunus cikletler doğal ortamları olan Malawi gölünde 2-15 metre derinliklerde kumlu dip bölgelerine sahip alanlarda görülebilirler. Birden çok erkeğin ve sayıca daha fazla dişinin bulunduğu gruplar halinde gezinirler. Gruplarda birden çok erkek yunus ciklet olsa da sadece tek bir yunus erkek lider rolünü üstlenir ve diğer erkekler de o lider yunusa bağımlı olarak sürüye iştirak ederler.
Yunus Ciklet Akvaryumu Nasıl Olmalıdır?
Yunus cikletler her şeyden önce bolca alana ihtiyaç duyarlar. Küçük yunuslar için ilk aşamada ya da anneden alındıktan sonaki bebeklik aşamalarında bu durum çok ivedi olmasa da 5-6 cm boylarına ulaştıklarında aralarında bölge hakimiyeti kavgaları da başlayacağı için yunus başına 100 litre ve üzeri alana sahip olmaları sağlıklı olacaktır. Koloniler kurarken de bir erkeğe 3-4 dişi düşecek şekilde akvaryumlar kurulmasında fayda vardır.
Yunus Ciklet Alırken Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?
Nadiren de olsa yunus cikletlerin çeşitli çapraz çiftleşmelerde bulundukları gözlemlenmiştir. Örneğin sarı prenses ile yunus çiftleşmesi sonucu elde edilmiş yavrular şekil olarak yunus cikletlere benzeseler de renk olarak sarı/mavi arası bir renk alırlar. Benzer şekilde malawi cikletler arasında farklı türlerde çiftleşme sık sık görüldüğü için Calico ciklet (çingene ciklet), iceman ciklet, ahli gibi farklı cikletler ile olan çiftleşmeler sonucu ortaya melez yunus cikletlerin alınmamasına dikkat edilmelidir.
Yunus Ciklet Türleri Nelerdir?
Yunus cikletler arasında frontoza cikletlerde olduğu gibi bir alt çeşitlilik bulunmamaktadır.
Yunus Cikletlerde Üreme Süreci
Dişi yunuslar 12-15 cm arası büyüklüğe ulaştıklarında yavru vermeye başlarlar. Kuluçka süreleri ortalama 21 gün kadardır ve yumurtalarını ağızlarında kuluçka ederler. Erkek yunuslar belirli bir bölgeyi bu dönemde sahiplenirler ve başka balıkların da yaklaşmasını engellerler. Dişi yunuslar özellikle de acemi oldukları dönemlerde korktuklarında ya da strese girdiklerinde yumurtalarını kazara yutabilirler. Yunus ciketler boyları ile orantılı olarak bir kerede 10 ile 150 arasında yavru verebilirler. Boyları arttıkça yumurta sayıları da artacaktır.
Ağzında yumurta tutan dişileri anlamak ve ayırt etmek oldukça kolaydır. Ağızlarının altında bir şişkinlik olur ve ağızlarındaki yumurlarları havalandırarak ağızlarının içerisinde çevirmek için düzmenli olarak ağızlarını açıp kapatırlar. Anne yunuslar bu kuluçka süreleri boyunca yemek yemezler ve bu yüzden de sürecin devam eden günlerinde güçten düştükleri ve karınlarının inceldiği gözlemlenebilir. Bazı tecrübeli akvaristler bu süreçte ağzı dolu anne yunusları kusturmayı tercih ederler.
Kusturulan yunus cikletler tekrar akvaryuma salınırlar ve yem yiyerek kısa bir süre sonra tekrar eski güçlerine kavuşurlar. Yavrular ise eğer yumurtalarından henüz çıkmamışlar ise yumurtalarından çıkıncaya kadar bir kuluçk makinesi içerisinde barındırılmalıdırlar. Kuluçka makinesine bağlanan bir hava hortumu ile anne ağzındaki doğal gelişme ortamlarına benzer şartlar sağlanmış olur ve bu sayede de yumurtalar mantarlaşmadan yavrular kuluçka sürelerini tamamlayarak yumurtalarından çıkmış olurlar. Eğer yavrular anne ağzından alındıklarında zaten yumurta keselerinden çıkmışlar ise direk olarak ayrı bir akvaryuma ya da geçip akvaryuma düşecek genişlikte delikleri olmayan bir yavruluğa alınabilirler.
Yavru yunus cikletler hızlı bir gelişim göstersin istenirse beslemek için artemia kullanılabilir. Alternatif olarak akvaryumu kirletse de yumurta da iyi bir yavru besleyicidir. İyice ufalanmış toz yemler de yavruların bulabilecekleri büyüklükteki ufak akvaryumlarda kullanılabilir.
Annesi ile birlikte büyüyen yunus ciklerler bir süre daha korktuklarında annenin ağzının içine kaçıp saklanmaya devam edebilirler. Anne yunuslar erişkin olduklarında 2-3 ay arayla tekrar yavru verebilirler.
Yunus Ciklet Bakımı Nasıl Yapılmalıdır?
- Daha önce de sık sık vurguladığım gibi akvaryum boyutu olarak olabildiğince geniş bir akvaryum seçilmelidir, yunuslar geniş alanlardan hoşlanırlar ve kalabalık ya da küçük akvaryumlarda strese girerler.
- Suda biriken yemler ve balık pisliklerinin ph dengesini bozacağını dikkate alarak haftada bir su değişimleri aksatılmamalıdır. Ph oranının 7.3 – 8.5 arasında olduğu kontrol edilmelidir.
- Yunus cikletler doğal ortamlarında da akıntılı bölgeleri severler. Akvaryum ortamında da akıntıya karşı yüzmeye çalışarak enerjilerini boşaltmaktan da hoşlanırlar. Bu yüzden hava filtresi, akıntı motoru ya da sump motoru gibi suni akıntılar oluşturun.
- Sirkülasyon ile birlikte yunus akvaryumlarının oksijen takviyeleri de yüksek seviyede olmalıdır. Örneğin hava motoru ile düzenli oksijen takviyesi yapılabilir.
- Malawi gölü cikletleri tuzu çok sevmezler ancak tuzun da balıkların hastalıklara olan direncini artırdığı bilinmektedir. Her 20-25 litre su ilavesinde bir çay kaşığı kaya tuzu azar azar ufalanarak suya ilave edilebilir.
- Balıkların doğal ortamlarında herhangi bir ilaç takviyesine ihtiyaç duymadan yüzyıllardır yaşamlarına devam ettikleri dikkate alınarak akvaryumlarda da suni ilaçlara olabildiğince başvurmamak gerekir. Hastalıklı yunus cikletlerin gözlemlenmesi durumlarında kurulacak ufak bir karantina akvaryumunda ilaçlama ve tedavi süreçleri gerçekleştirilmeli, hasta balığın iyileştiğinden emin olunduktan sonra asıl akvaryuma geri dönüşüne izin verilmelidir.
Yunus Ciklet için ideal Ph Oranı Kaçtır?
Yunus cikletler 7.3 – 8.5 aralığındaki ph oranlarına sahip dinlendirilmiş şebeke sularında yaşatılabilirler.
Yunus Ciklet için İdeal Akvaryum Büyüklüğü Ne Kadar Olmalıdır?
Bu makalede sık sık değindiğim gibi yunusların strese girmemeleri ve eşleşme/çiftleşme davranışlarında bulunabilmeleri için örnek olarak 1 erkek 3 dişiden oluşan yetişkin bir yunus kolonisi için minimum 400 litre ve üzeri bir akvaryum tercih edilmelidir.
Ağzına yavru alan yunus cikletler çok tedirgin oldukları için en küçük stres durumunda yavrularını ağızlarından tükürebilirler. Bu yüzden yakalayıp ayrı bir akvaryuma almak tehlikeli ve zor bir deneyimdir. Tavsiye olarak bir küpün içerisine saklandıkları bir anda küp ile birlikte bir kuluçka akvaryumuna alınmaları sağlanabilir.
Yunus Ciklet için ideal Kum Seçimi
Tercih edilecek kum hakkında en önemli kriter kumun boyutudur. Kumlar 5-6 mm’den büyük olurlarsa yunuslar için hem kazması zor olurlar, hem de köşeli sivri yapıları ağızlarına zarar verebilir. Renk olarak da açık renkli kumlar, mavi yunusların renklerini daha iyi ortaya koyma açısından mantıklı bir tercih olabilir.
Yunus Ciklet için ideal Kaya Seçimi
Yunus cikletler hem çok büyüyebilen hem de büyüdükçe hareketlilikleri de artan balıklardır. Özellikle kur yapan erkeğin dişileri kovalama süreçlerinde olası sürtünme ve çarpma yaralanmalarının önlenebilmesi açısından pürüzlü kayalar akvaryumda tercih edilmemelidir. Bunun yerine pürüzsüz ve yuvarlağa yakın bir şekle sahip taş ve kayaların yerleştirilmesi yunus cikletlerin çok hoşuna gidecektir. Üst üste konarak devrilmeyecek ama ortaları boşluk kalacak şekilde taş dizilimleri olura hem çiftleşmeye henüz hazır olmayan dişiler için erkek yunuslardan kaçıp saklanabilecek yerler olur, hem de aralarındaki bölgelerde kumları da kazarak kuluçka sürelerini geçirebilecekleri ve kendilerini güvende hissedecekleri yuvalar olmuş olur.
Yunus Ciklet Cinsiyet Ayrımı Nasıl Yapılır?
Erkek yunuslar ile dişi yunuslar arasındaki ilk ayırt edici fark büyümeleri aşamalarında gözlemlenebilir. Erkek yunus cikletler dişi yunus cikletlerden daha büyüktürler ve daha hızlı büyürler.
Hem erkek hem de dişi yunus cikletler aşağı yukarı aynı tonlara sahip mavi renktedirler amcak erkek yunus cikletler kur yapma dönemlerinde daha koyu mavi bir renge bürünür. Daha erişkin dönemlerde iyice belirginleşen kafa çıkıntısı da erkek yunuslarda dişillere göre daha fazla büyüyebilir.
Yunus Ciklet Hastalıkları ve Tedavileri
Diğer Malawi cikletlerinde olduğu gibi yunus cikletler de beyaz benek hastalığına yakalanmaya oldukça yatkın balıklardır. Beyaz benek hastalığı gözlemlenen yunuslar ayrı bir akvaryuma alınarak karantina altına alınmalı ve tedavisi bu tankta gerçekleştirilmelidir. Beyaz benek hastalığının tedavisi için de karantina akvaryumundaki suyun sıcaklığı 29-30 derece arasında tutulmalı ve rutin olarak su değişimi yapılarak suyun taze kalması sağlanmalıdır. İlave olarak beyaz benek ilaçları bu karantina tankı içerisinde uygulanabilir.
Yunus Ciklet Beslenmesi Tavsiyeleri
Yunus cikletler hem etçil hem de otçul balıklardır. Protein yoğun yemekleri sevseler de akvaryum ortamında canlı kurt gibi yemler vermek hastalıkları da beraberinde getirebildiği için granül yemler ya da artemia gibi canlılar tercih edilebilir. Yem çeşitliliğini artırmak ve kaliteli ciklet yemleri tercih etmek daha canlı renklere sahip olabilmelerini sağlayacağı gibi gelişim süreçlerini de hızlandıracaktır.
Yunus Ciklet Yemleri Nelerdir?
Yunus cikletler için yukarda da bahsettiğim gibi hem protein ağırlıklı, hem de bitkisel yemler verilebilir ama bu yemlerin kaliteli olmasına özen gösterilmelidir. Örnek olarak Sera Ganu Green, New Life Spectrum Cichlid Formula ve Tetra Bits gibi yemler kullanılabilir. Haftada bir gün ince kıyılmış ıspanak ile salatalık dilimi verirseniz bu sayede dolaşım sistemlerine de faydalı bir diyet uygulamış olursunuz.
Yunus Ciklet Üretimi Nasıl Yapılmalıdır?
Yunus cikletler üretken balıklar oldukları için yeterli hacme sahip ve sağlıklı koşullardaki tanklarda 1E3D ya da 1E4D gruplar halinde bolca saklanma yerleri ile dekore edilmesi yeterlidir.
Yunus Ciklet ile Birlikte Bitki Bakımı
Yunus cikletlerin bitkilerle de arası pek iyi değildir. Çok hızlı büyüyen balıklar olduklarını da dikkate alarak kısa bir süre sonra en köklü bitkileri bile yerlerinden sökecek inat ve güce sahip olacaklarına emin olabilirsiniz. Bitkisiz olmaz diyen hobicilerdenseniz, anubias ya da Cryptocorine türü bitkiler denenebilir.
Nitrat emilimi açısından faydalı olan bitkileri beslemek isterseniz, kökü su altında ancak yaprakları suyun dışında olan bitkiler tercih edilmelidir. Alternatif olarak sump kullanıcılarının ışıklandırma ile sump içerisinde yosun yetiştirmeleri ve nitrat emilimini bu şeiklde artırdıkları da uygulanan faydalı yöntemlerden birisidir.
Yunus Ciklet ile Beslenebilecek Balıklar
Yunuslar karma ciklet akvaryumlarında uyumlu oldukları diğer cikletler ile oldukça iyi anlaşılarlar ve pek kavgacı değillerdir ancak erkek yunus cikletler çiftleşme dönemlerinde dominantlıklarını göstermek için kavgacı bir tutum sergileyebilir. Bu sebeple bir erkek yunusa karşılık 3 ya da 4 dişi yunus konulması tavsiye edilmektedir. Yeterli sayıda dişi yunus olmaz ise erkek yunusun aşırı ilgili ve talepkar baskıları dişi yunusların aşırı hırpalanmalarına ve sürekli saklanan ürkek balıklara dönüşmesine yol açabilir.
Her balık cinsinin tek tür olarak beslenmesi daha doğrudur ancak ev akvaryumlarında görsel bir zenginlik olması isteği malum herkeste olabiliyor. Bu durumda da balıkların birlikte beslenmeleri, hem uyum açısından hem de ortak beslenme şekillerine sahip olmaları açısından dikkatle incelenmelidir. Çiftleşme gerginliği yaşamayan yunus cikletler oldukça uysal balıklardır ve kolay kolay başka cinslerle kavga etmezler. Karşı cins cikletlerin de benzer uysallıkta olması ve etçil/otçul bir beslenme alışkanlığına sahip olmaları gerekir.
Tür olarak sarı prenses, frontoza, yaşayan kaya (Nimbochromis livingstonii), iceman gibi ciklet türleri tercih edilebilir. Bunun yanı sıra vatoz ve makrakanta gibi türler de beslenebilir. Çöpçü balıkları ise yunusların yanında çok küçük kalacakları için yem olmaktan kurtulamazlar ve birlikte beslemeye elverişli değillerdir.
Künye
Latince Adı: Cyrtocara moorii
Zorluk seviyesi: Orta
Göl: Malawi Gölü
Yaşama süresi: 10 yıl
İdeal Ph Oranı: 7.3 – 8.5
İdeal Akvaryum Sıcaklığı: 25-27 C
Gerekli Akvaryum Büyüklüğü: 1E 3D için en az 350 litre.
Gezinme Bölgeleri: Alt ve orta yükseklikteki kısımlar
Yapıları: Orta derecede agresif
Maksimum Büyüklük: Dişi yunuslar yaklaşık 15-16 cm, erkek yunuslar ise 23-24 cm boyutlarına gelebilir