Sosyal medyada gördüğüm bir paylaşımda "başın sağ olsun" sözünün kökeni konusunda iddia olmakla birlikte mantıklı da bulduğum bir bilgi gördüm ve siteden de paylaşmak istedim. Başın sağ olsun sözünün ölenin ardından kalana söylenmesi ve ölen birisi ardından kalanın başı ile sağ olmak arasında nasıl bir ilişki olduğunu hiç anlamadığım için bu konu ilgimi çekmiş oldu, biraz düşünülürse aslında merak edilmeyecek gibi de değil.
Paylaşıma göre baş kelimesi eski Türkçe'de yara anlamına geliyormuş. TDK'nın sitesine (sozluk.gov.tr) baktım ve bu bilgiyi teyit etmek istedim ama baş kelimesinin bugünkü Türkçe'deki anlamları arasında bu anlamı göremedim.
Sağ olsun ifadesi ise aslında sağalmak kelimesinden "sağalsın" şeklinde kullanımından gelmekteymiş. Sağalmak kelimesi ise TDK'ya göre sağlığına kavuşmak ve iyileşmek anlamlarına geliyormuş. Sağalsın kelimesi bugün pek kullandığımız ve hatta bildiğimiz bir kelime olmadığı için de söylene söylene "sağ olsun" şeklinde anlaşılmaya ve bu şekilde telaffuz edilmeye başlanmış.
Sonuç olarak birisine başın sağ olsun dediğimizde aslında dediğimiz şey yaran sağalsın, yani yaran iyileşsin demekmiş. Ölümün kalana verdiği zararı ifade etmek ve iyi niyet temennisinde bulunabilmek açısından bence çok ince bir düşünce şekli.
Benzer konularda paylaştığım bazı diğer yazılarım:
bkz: ihtilaf Ne Demektir ve Anlamı Nedir?
bkz: Diyalektik Nedir?
bkz: Nobran Ne Demektir ve Anlamı Nedir?
bkz: Tekamül Ne Demektir ve Anlamı Nedir?
bkz: Müptezel Ne Demektir ve Anlamı Nedir?
bkz: Lümpen Kime Denir ve Anlamı Nedir?