Bu tabiri yıllar önce yabancı bir kitapta okumuştum ama o zamanlarda IKE markası Türkiye'de bugün olduğu kadar tanınır ve popüler bir marka olmadığı için çok da paylaşma olanağı bulamamışım demek ki. Şimdilerde ise birçok kitapta ve hatta haberlerde bile sık sık ikea etkisi olarak paylaşılır olmuş. Peki nedir bu ikea'nın etki yaratıp da işletme literatürüne adını yazdırabilecek kadar yaptığı ilginç olay?
IKEA ürünleri, özellikle yurt dışında hesaplı ve kaliteli olmaları bakımından fiyat performans ürünleri olarak ifade edilirler. Ürünlerinin demonte olarak teslim edilmeleri de bu hesaplı olma durumunun bir parçasıdır. IKEA'dan bir dolap ya da masa aldığınızda evinize getirir ve içinden çıkan kurulum kağıdına bakarak önceden belirlenmiş ve delikleri hazır yuvalara parçaları birleştirerek mobilyanızın montajını tamamlayabilirsiniz. Ne kadar tüm delikler ve çıkıntılar hazır olsa da ve elinizde bir kılavuz olsa da birkaç yanlış deneme de yaparsınız arada ve sonra fark edip düzeltirsiniz. Dolayısıyla IKEA ürünlerini monte etmek ne çocukların bile yapabileceği kadar kolay bir şeydir, ne de saç baş yolduracak kadar zor bir olaydır. İkisinin arasında bir uğraş ve zaman gerektirir.
IKEA etkisinin (IKEA Effect) çıkış noktası ise insanların kendi emek harcadıkları, uğraştıkları ve sorunlarını çözdükleri ürünleri hazır ürünlere kıyasla daha çok sevdikleri ve değer verdikleri prensibine dayanıyor. Yani IKEA'dan demonte olarak alınan bir mobilya, evine gelen hazır bir mobilyadan daha değerli olmuş oluyor sahibi gözünde.