Sbob etkisi (snob effect), davranışsal iktisatın bir konusu olmakla birlikte insanların satın alma davranışlarında neden mantıklı davranamadığına dair bir açıklama sunmaktadır. Snob kelimesi Türkçe züppe anlamına gelmektedir, dolayısıyla sSnob effect'i Türkçe'ye züppe etkisi olarak çevirirsek biraz daha anlamlı olabilir.
Snob effect'e en güncel örnek, bir bireyin asgari ücret seviyesinde bir gelire sahip olup da yaklaşık 6 aylık maaşına denk gelen bir akıllı telefonu alabilmek için kredi çekmesidir. Ya da üzerinde pahalı olduğunu gösteren bir armaya sahip bir kıyafet almasıdır. Bu durum daha çok alt ve orta gelir düzeyine sahip kişilerde gözlemlenmekte ve bu kişiler, üst düzey gelir sahibi kişiler ile ortak paydada bululabilecekleri ürünleri alarak onlara denk hissedebilmek istemektedirler.
Snob etkisinin farkında olmayan ve gelirlerini daha rasyonel olarak yönetmek durumunda olan kişiler tasarruf ederek yatırım yapacakları yerde zenginler ile benzer ürünler satın alarak statülerini hızlıca artırabildikleri yanılsamasına düşmektedirler. Örneğin yan yana olan iki kahveci arasında pahalı olanı seçerek pahalı kahve bardağını taşımayı bir üst statüye geçiş aracı olarak görmektedirler.
Snob etkisinden kurtulamayan kişiler mevcut gelirleri ile birikim yapamayacakları gibi aynı zamanda borç limitlerini zorlayarak kendi finansal durumlarını daha da kötüleştirme döngüsüne girmiş olurlar. Akıllı telefon örneğinde aldıkları bir önceki akıllı telefonun taksitlerini ödeyemeden yeni modeli çıkınca hem psikolojik olarak hem de finansal olarak zor durumda kalmaları muhtemeldir.
Editör editi: benzer içerikli bazı diğer başlıklar için;
bkz: Decoy Effect Nedir?
bkz: Bystander Effect Nedir?
bkz: Streisand Etkisi Nedir?
bkz: IKEA Etkisi Nedir?
bkz: Ayna nöron nedir ve alışveriş tercihlerimizdeki etkisi nedir?
bkz: Islak şeylere dokunamama hastalığı nedir?