Hazırladığım çeşitli yazılarda bazı teknolojilerin protokol olduklarından bahsettim, gündelik hayatta da protokol kelimesini kullandığımız oluyor ama network (ağ) teknolojilerinde kullandığımız bu protokol terimi acaba tam olarak nedir?
bkz: Bluetooth Nedir?
bkz: Zigbee Nedir?
Protokolün ne olduğunu anlamadan önce neden protokollerin var olduklarını anlamaya çalışalım. Bu ihtiyacı anlamak için de iletişim kopukluğu (Communication Gap) teorisi hakkında biraz kafa yormak yerinde olur. Örneğin ikinci el, temiz ve az kullanılmış bir ürün almak istiyorsunuz, tam da aynı esnada dünyanın farklı bir noktasında ikinci aynı kriterleri sağlayan bir ürünü satmakta olan bir satıcı var. Ama birbiriniz ile alışveriş yapabilmeniz için iki problem mevcut:
1. Birbirinizden haberiniz yok
2. Birbirinizden haberdar olabilseniz bile aynı dili konuşmuyorsunuz
İşte bu noktada protokoller devreye giriyor. Birden çok cihazın birbirleri ile aynı ortamda ve aynı dilden haberleşiyor olmaları senaryosunda kullandıkları iletişim teknolojisine protokol adı verilmektedir. Birbirinden farklı protokollerin birbirlerini görmemesi ya da anlayamaması gibi bir problem olduğunu da unutmamak gerek.
Üstteki senaryoda iki kişinin birbirini anlaması için aynı dili konuşmaları gerekmektedir. Protokol de aslında iletişim için bir dizi kural koymak ve bu kuralları uygulamak anlamına gelmektedir. Protokol için bu anlamda kurallar bütünüdür demek en kısa ve açıklayıcı tanım olacaktır.
Protokol dediğimizde akla ilk gelen protokol, internete girerken en sık kullandığımız protokollerden birisi olan HTTP (Hypertext Transfer Protocol) protokolü olmaktadır. Oysa uzaktan kumandamız ile televizyonumuzu uzaktan kumanda ettiğimiz kızılötesi (Infrared), kablosuz olarak internete bağlanmamızı sağlayan WiFi, kablosuz olarak cihazlar arası bağlantılar kurabildiğimiz Bluetooth ve Zigbee gibi teknolojiler de birer protokoldür. Bu iletişim kanallarında haberleşen tüm cihazlar aynı dili konuşurlar ve aynı kurallar bütününe uyarak haberleşirler. İki bilgisayarın birbirleri ile iletişim kurarken kullandıkları protokol de TCP/IP protokolüdür ve bu sayede bilgisayarlar birbirlerine gönderdikleri veriler ile iletişim kurabilir duruma gelmektedir.
Network mimarisinde farklı modeller vardır. OSI modeline göre 7 farklı katman vardır. TCP/IP katmanlarında ise bu 7 katmanın karşılığı 4 katman olarak gruplandırılmaktadır. İlerleyen zamanlarda zaman buldukça bu katmanları ve teorilerini de buradan paylaşmak ve daha kapsamlı network makaleleri paylaşmak niyetindeyim.
Daha önce benzer kapsamları anlatmak için hazırlamış olduğum bazı yazılar için aşağıdaki linklere bakabilirsiniz.
bkz: Proxy Nedir?
bkz: DNS Nedir?
bkz: Ping Nedir ve Nasıl Ping Atılır?